Makat çatlağıAnal Fissür (Makat çatlağı)
Anal fissür makat (anüs) ta oluşan mukozal yırtık ya da çatlaklardır. Genellikle sert dışkılamalar sonucunda anüs mukozasında oluşurlar ve dışkılama esnasında şiddetli ağrıya neden olurlar.
Neden:
Mukozadaki yırtılmalar kabızlık nedeniyle sert dışkı çıkaran kişilerde makatın normal kapasitesinden fazla bir genişlemeye zorlandığı durumlarda oluşurlar. Yırtılma oluştuktan sonra mukozanın altında ortaya çıkan iç sfinktere ait kas liflerinde spazma (kasılma) neden olur. Bu kasılma devam ettiği sürece hem yırtığın (fissür) iyileşmesini engeller hem de mukozanın daha fazla yırtılmasına neden olabilir. Ayrıca dışkılama sırasında ve sonrasında hastalar tarafından “jiletle kesiliyormuş” gibi tarif edilen şiddetli ağrıya neden olur. Eğer bu kısır döngü bir noktadan kırılmazsa hastaların yaklaşık % 40’ında anal fissürün kronikleşmesi söz konusu olur.
Belirtiler:
Anal mukozada yırtık oluştuktan sonra hastalarda bir takım yakınmalar ortaya çıkar.
- Dışkılama sırasında ve sonrasında şiddetli ağrı. Hastanın hekime başvurmasına neden olan en önemli yakınmadır.
- Dışkılama ile birlikte kanama
Risk faktörleri
Aşağıdaki sayılan faktörler anal fissür oluşumuna neden olabilir.
- Kabızlık
- Sert ve katı dışkı çıkarmak
- Çok sık dışkılamak (İshal durumları)
- İnflamatuvar bağırsak hastalığı (Chron ve ülseratif kolit gibi)
- Hamilelik ve doğum
Tanı:
Yukarıdaki şikayetlerle gelen hastalarda yapılan anal bölge muayenesinde yırtığın görülmesiyle tanı konulur. Ayrıca bu yırtığın ucunda “bekçi nodülü” denilen cilt katlantısı oluşur. Bu hastalarda inflamatuvar barsak hastalıklarını (ülseratif kolit, Crohn hastalığı) dışlamak için sigmoidoskopik ya da kolonoskopik inceleme yapmak gerekli olabilir.
Tedavi
Başlangıç halindeki (akut) anal fissür klasik tedavi ile yaklaşık 6 hafta içerisinde iyileşir. Bazı anal fissürler kabızlık düzeltildiğinde kendiliğinden de iyileşebilir. Eğer anal fissür tedaviye rağmen altı hafta içerisinde iyileşmiyorsa kronikleştiği düşünülebilir. Bu aşamada konservatif tedavi yöntemlerinin çok etkisi olmaz, daha ileri tedavi şekilleri denemek gerekir.
Anal fissürde ortaya çıkan kas spazmı anal kanal basıncının artmasına ve dolayısıyla anal kanal çevresindeki normal fizyolojik olayların bozulmasına neden olur. Akut ya da kronikleşmiş anal fissürlerde tedavinin amacı bağırsak fonksiyonlarının düzeltilmesi yanında artmış anal kanal basıncının düşürülmesine yöneliktir. Bunun için iç sfinkter kaslarına gevşeme sağlayıcı tedaviler uygulanabilir. Bu yöntemlerin günümüzde kullanılmakta olanları lokal botox enjeksiyonları,nitratlar ve kalsiyum kanal blokerleri gibi topikal uygulanan ilaçlardır. Bunların diğer alternatifi ise cerrahi tedavidir
Anal fissür tedavisi:
- Günlük diyetin düzenlenmesi, içeriğinde liflerin ve suyun fazla olduğu bir diyet uygulamak
- Gerektiğinde dışkı yumuşatıcı ilaçlar kullanmak.
- İshal ya da kabızlığı önleyici düzenleme ya da tedaviler uygulamak
- Günde 3-4 kez yaklaşık 15 dakika süren ılık oturma banyoları uygulamak
- Lokal botox injeksiyonları
- Nitrat ya da kalsiyum kanal blokerlerinin topikal olarak uygulanması
- Cerrahi tedavi
Topikal ilaç uygulamaları ya da Botox enjeksiyonlarının komplikasyonları çok ciddi düzeylerde değildir. Ameliyatta ise kanama, enfeksiyon ve çok çok nadir olarak fekal inkontinans (gaz ve dışkı kaçırma) oluşabilmektedir.
