ERCP nedir ?
ERCP Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi . Safra kesesi, safra yolları ve pankreas hastalıklarının tanısında ve tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Karın ultrasonografisi ya da bilgisayarlı tomografisinde safra kesesi, safra yolları ve pankreas ile ilgili sorun tespit edilen hastalarda durumu açıklığa kavuşturmak ve gerektiğinde tedavi etmek için oradaki dokulara girişimsel müdahalelerin yapıldığı (invaziv) bir yöntemdir.
Neden Yapılır?
ERCP esas olarak iki nedenle yapılır. İlki pankreas ve safra kanalındaki lezyonların tanısı, ikincisi ise bu kanallarda tıkanmaya neden olan durumların ortadan kaldırılmasıdır. Tedavi edici yöntem olarak en sık yapılma nedeni de ana safra kanalı içerişindeki taşların çıkarılması ve bu kanallarda tıkanma oluşturan lezyonların varlığında safranın bağırsağa boşalmasının yeniden sağlanmasıdır. Genel olarak ERCP’nin yapılma nedenleri aşağıda sıralanmıştır.
- Tıkanma sarılığı olan (Ultrasonografi ve tomografi ile) hastalar
- Sarılığı olmayan ancak klinik ve biyokimyasal parametrelerle ya da görüntüleme yöntemleriyle safra yolu ya da pankreas hastalığı düşünülüyorsa
- Pankreas kanseri düşündüren bulgular olduğunda
- Neden olduğu bilinmeyen pankreatit varsa
- Kronik pankreatit ya da pseudokistili hastaların ameliyat öncesi değerlendirilmesi için
- Sfinkteretomi yapma gerekliliği olduğunda
- Ana safra kanalında taş olması (Koledokolithiazis)
- Papiller stenoz yada oddi sfinkteri disfonksiyonu
- Stent gerektiğinde yerleştirilmesini kolaylaştırmak için
- Cerrahi uygulanamayacak olan ampuller kanserlerde
- Patolojik tanı için pankreatik ya da safra kanalından biyopsi için
Nasıl yapılır?
ERCP çok ağrılı bir yöntem değildir. Ancak işlem sırasında hastaya verilen pozisyon, görüntü sağlamak için bağırsakların gazla şişirilmesi ve işlemi sürdürmek için yapılan hareketler bazı hastalar için kolaylıkla kabul edilebilen durumlar olmayabilir. Bu nedenle hasta açısından işlemin daha rahat geçmesi için hafif bir anestezi etkisi altında yapmak daha uygun olmaktadır. İşlem duodenoskop dediğimiz işaret parmağı genişliğinde bir endoskopla yapılır. Endoskopla ağızdan girilerek yemek borusu ve mideden geçilip onikiparmak bağırsağına kadar gelinir. Burada ana safra kanalı ve pankreas kanalının bazen ayrı ayrı, bazen de birlikte bağırsağa açıldığı kanal ağzı (ampulla vateri) bulunarak içerisine kateter yerleştirilir. Bu kateter içerisinden radyoopak denilen röntgende görüntülenebilen ilaç verilerek film çekilir ve bu kanalların durumu değerlendirilir. Eğer bu kanalların birisinde normal olmayan bir durum var ise aynı işlem sırasında giderilmeye çalışılır.
Müdahale yapılması gerekiyorsa önce endoskopta bulunan kanallardan birisinden ilerletilen sfinkteretom denilen ince bir kesici ile kanal ağzı genişletilir. Eğer kanal içerisinde taş gibi mekanik tıkayıcı bir durum varsa balon ya da basket denilen benzer aletlerle kanal içerisinden çekilerek alınır. Eğer tıkanmanın nedeni tümör ya da striktür gibi duvara ait nedenler ise kalıcı ya da geçici stentler konularak sorun çözülmeye çalışılır.
Komplikasyonları nelerdir?
ERCP genellikle usta ellerde kolay uygulanabilen bir yöntem olsa da yine de uygulama sırasında bazı istenmeyen durumlar oluşabilmektedir.
- Papilla da sfinkteretomi yapılan hastalarda kanama oluşabilir. Bunların çoğu kendiliğinden durur. Ancak bazı inatçı kanamalar için koter kullanılarak damarın kapatılması, ilaç enjeksiyonu ya da endoskopik klipler kullanılarak kanama kontrol altına alınabilir.
- Safra kanalına görüntüleme sağlamak için verilen ilaçlar özellikle safra akımı da sağlanamazsa ciddi safra kanalı enfeksiyonuna (kolanjit) neden olabilir. Bunu önlemek için koruyucu antibiyotik kullanılabilir ya da ortaya çıkarsa antibiyotik tedavisi gerekebilir.
- ERCP uygulanan hastaların %3 ila 7’sinde pankreas iltihabı (pankreatit) ortaya çıkabilir. Çok hafif geçirilebilen bir pankraetit olabileceği gibi hastanede yatmayı gerektiren ciddi bir hastalık olarak ta oluşabilir.
- İşlem sırasında içinden geçilen yemek borusu mide ya da onikiparmak bağırsağında delinmeler oluşabilir. Bazıları çok küçük olması nedeniyle endoskopik yöntemlerle tedavi edilebilir. Büyük olan delinme ve yırtılmaların tedavisi için bir ameliyat gerekebilir.
- Mide tam boş değilse işlem sırasında oluşan kusma sırasında soluk borusuna sıvı kaçar ve ciddi akciğer enfeksiyonuna neden olabilir
ERCP işlemi günübirlik uygulanan bir işlemdir. Hastanın hastanede yatırılmasını gerektirmez. Birkaç saat gözlenen hastada eğer anestezi etkisinin ortadan kalktığı düşünülürse evine gönderilebilir. Ancak eğer hastada kanama, delinme ya da pankreatit gibi bir komplikasyon beklentisi varsa en az 24 saat kadar hastanede tutularak gözlenmelidir.