Tıkanma sarılığı nedir, Nasıl tanı konur?
Safra karaciğer tarafından salınan bir sıvıdır. Kolesterol, safra tuzları ve bilirübin gibi atık ürünler içerir. Safra, karaciğerden safra kanallarından geçer ve safra kesesinde depolanır. Yemeklerden sonra ince bağırsağa salınır.
Tıkanma sarılığı safranın bağırsaklara akımının engellendiği durumdur. Ana safra kanallarındaki tıkanmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Bağırsağa atılamayan bilirübinin kanda birikmesi sonucu önce gözlerden başlayan tıkanıklık devam ettiğinde cildin de sarardığı bir durumdur. Bağırsağa atılamayan safra kısmen idrarla atılır ve bunun sonucu olarak dışkı cam macunu, idrar da çay rengini alır. Eğer tedavi edilmezse, bu durum, enfeksiyon da dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Safra Kanalı neden tıkanır?
Safra kanalının tıkanması en sık safra taşları, pankreas ve safra yolları tümörleri nedeniyle olmaktadır. Bunlar dışında başka nedenler de safra yollarında tıkanma oluşturabilir.
- Safra kesesi taşlarının safra yollarına düşmesi
- Safra yollarına düşmesi
- Safra yollarında taş olması
- Pankreas başı kanseri
- Safra kesesi ve safra yollarında kanser (Kolonjiokarsinom)
- Kronik pankreatit
- Ana safra kanalı (Koledok) kistleri
- Safra kanalında enfeksiyon ya dparazit
Safra kanalı tıkanıklığının belirtileri nelerdir?
Safranın bağırsağa atılamaması kanda bilirübinin, safra tuzlarının artmasına neden olur. Bunun sonucu olarak da hastada sarılık ve kaşıntılar ortaya çıkar.
- Açık renkte dışkı (Camcı macunu)
- Koyu renkli idrar (Çay rengi)
- Sarılık (Önce gözden başlar, ilerlemesiyle ciltte sararır)
- Kaşıntı
- Karnın sağ üst kısmında ağrı
- Bulantı-kusma
- İştahsızlık
- Kilo kaybı
- Ateş
Tanı:
İlk adım yukarıda sıralanan bulguların olup olmadığını değerlendirmek için muayene ile başlar. Daha sonraki adım ise ayırıcı tanıyı yapmak için laboratuvar testlerine başvurmaktır. Burada ortaya çıkabilecek bulgular ise şu şekildedir.
- Kan bilirübin seviyelerinde artış
- Alkalen fosfat düzeyinde artış
- Karaciğer fonksiyon testlerinde (ALT, AST,GGT) artış
Bu testler safra yollarında tıkanma gösteriyorsa daha sonra nedenin ortaya konulması için görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bunun için aşağıdaki testlerden biri ya da birkaçı beraber yapılabilir.
- Karın ultrasonografisi
- Bilgisayarlı karın tomografisi
- Manyetik rezonans kolanjiopankreatografi (MRCP)
- Endoskopik retrograd colnjiopankreatografi (ERCP)
- Perküten transhepatik kolanjiogram (PTK)
Tedavi:
Eğer neden safra yollarında bulunan bir taş ise öncelikle bu taşın ERCP ile çıkarılması denenir. Taşın ERCP ile çıkarılması başarılı olursa ve safra kesesinde de taş var ise kısa sürede laparoskopik kolesistektomi ile de safra kesesi çıkarılır.
Taş ERCP ile çıkarılamazsa laparoskopik ya da açık ameliyatla safra yolları açılarak içindeki taş çıkarılır, safra kesesi ameliyatı yapılır.
Tıkanma neden safra yollarında ya da pankreas başında oluşmuş olan kanser iseve ameliyat edilebilir aşamada ise tümör çıkartılır ve safranın bağırsağa akmasını sağlayacak bağlantılar yapılır. Eğer ameliyat edilemeyecek aşamada ise safranın bağırsağa akışını sağlamak amacıyla ERCP ile safra yollarına stent yerleştirme denenir. Başarılı olmaz ise Perküten transhepatik kateter yerleştirilerek safranın dışarıya alınması sağlanır.
