Sindirim Sistemi Kanaması

Sindirim sistemi ya da gastrointestinal sistem aldığımız gıdaların parçalandığı, çeşitli enzimatik ve hormonal salgılar ile sindirilerek emilime hazırlandığı, bu besinlerin emildiği ve vücut ihtiyaçları için kullanıldığı bir organlar topluluğudur. Çeşitli bölümlerden oluşur ve her bir bölümün ayrı görevleri vardır. Sindirim sitemi ağızdan başlar. Sırasıyla yemek borusu (özofagus), mide, onikiparmak bağırsağı (duodenum), ince bağırsaklar, kalın bağırsaklar (kolon), rektum olarak devam eder ve anüste sonlanır. Gıdaların sindirilmesini sağlayan safra ve pankreas salgılarını bu sisteme akıtan bağlantılar vardır.

Bu sistemin herhangi bir yerinden oluşan kanamalar sindirim sistemi kanaması (gastrointestinal kanama) olarak isimlendirilir. Onikiparmak bağırsağı sonuna kadar olan kanamalar üst sindirim sistemi kanaması, ince daha aşağıda olan kanamalar ise alt sindirim sistemi kanaması olarak isimlendirilir. Sindirim sistemi kanamaları bir hastalık olmayıp bu sistemdeki bir hastalığın bulgusu olarak ortaya çıkarlar. Sindirim sistemi kanamaları çok ani ve şiddetli (akut) kanamalar olabileceği gibi yavaş yavaş sızıntı şeklinde (kronik) kolay farkedilemeyen kanamalar şeklinde de  görülebilmektedir. Bu yazıda akut sindirim sistemi kanamalarının nedenleri ve bulguları tartışılacaktır.

Sindirim sistemi kanama nedenleri

Yemek borusu (Özofagus):

• Özofajit: Reflü hastalığında yemek borusuna kaçan asit orada ülser oluşturarak kanamaya neden olabilir.
• Özofagus varisleri: Yemek borusunun alt kısmında oluşan genişlemiş damarlardır ve şiddetli ölümcül kanamalara neden olabilirler
• Yırtıklar (Mallory Weiss Sendromu):Aşırı ve şiddetli kusmalar özofagus alt kısmında mukoza da yırtılmalara neden olarak kanama oluşturabilir.
• Kanser: Özofagus kanserleri kanayabilirler

 

 

Mide

• Ülser:
• Eroziv gastrit:
• Kanser:
• Damarsal lezyonlar (Dieulafoy’s lezyonu)
• Mide varisleri
• Vasküler genişleme ve anjiodisplaziler

Onikiparmak bağırsağı (Duodenum):

• Ülser:
• Kanser

İnce Bağırsaklar

• Ülser
• İnflamatuvar bağırsak hastalıkları
• Kanser
• Meckel divertikülü

Kalın bağırsak ve rektum:

• Kron Hastalığı
• Ülseratif kolit
• Divertiküller
• Damarsal genişlemler (vasküler ektazi)
• Kanser
• Polipler
• Hemoroit
• Anal fissür
• Anal fistül

Sindirim sistemi kanaması belirtileri nelerdir:

Sindirim sistemi kanamalarının belirtileri kanamanın yerine, nedenine ve şiddetine bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Akut kanamalarda tanı koyduracak belirtiler ön planda olurken kronik kanamalarda kanamanın tespit edilebilmesi için birtakım testler yapmak gerekebilir.

Hastalarda kaybedilen kan miktarına göre;

• Tansiyon düşüklüğü
• Kalp atım hızında artma
• Hızlı solunum
• Baş dönmesi
• Soğuk terleme
• Uykuya meyilli olma
• Çevreye uyumsuzluk (disoryantasyon)
• Sıvı azlığı (hipovolemi) bulguları
• İdrar miktarında azalma
• Kırmızı kan kusma
• Kahve telvesi görünümünde kusma
• Dışkıda parlak kırmızı kan
• Koyu renkli katran gibi dışkılama

Şiddetli kanama bulguları

• Kalp atım hızının dakikada 100-120 üzerinde olması
• Kan basıncının 100 mmHg’nın altında olması
• Şok bulgularının ortaya çıkması

Sindirim sistemi kanamaları:

• Hematemez: Kanlı kusmadır. Kusulan kan kanamanın yerine ve şiddetine göre taze, parlak kırmızı ya da kahve telvesi şeklinde olabilir.
• Melena: Siyah katran renginde cıvık pis kokulu dışkılamadır. Kanın enzimler ve bakteriler tarafından sindirilmesi sonucu oluşur. Genellikle üst sindirim sistemi kanaması belirtisidir. Ancak bazen ince barsak kanamaları ve kalın bağırsağın başlangıç kısmındaki kanamalarda bu şekilde dışkılama görülebilir. Melena oluşması için 50-100 ml kanama olması yeterlidir.
• Hematokezya: Parlak kırmızı renkli kan dışkılamadır. Genellikle alt sindirim sistemi kanaması bulgusudur. Şiddetli üst sindirim sistemi kanamalarında da görülebilir

 

Tanı:

Belirtileri ve bulguları değerlendiren deneyimli bir doktor akut kanamalarda kanamanın nereden olduğuna dair bir fikir sahibi olabilir. Hastanın durumunu belirlemek için yapılacak laboratuvar testlerinden sonra kanamanın yerini ve nedenini belirlemek için hasta uygun olduğunda hemen endoskopi yapmak gerekir. Endoskopi ile hem üst (gastroskopi) hem de alt (kolonoskopi, sigmoidoskopi, rektoskopi) sindirim sistemi değerlendirilmelidir. Bunlarla kanamanın yeri ve nedeni belirlenemezse daha ileri tetkikler yapmak gerekir.

 

Tedavi:

Sindirim sistemi kanamasının tedavisi nedene yöneliktir. İlk önce yapılması gereken hastanın kardiyak ve solunumsal fonksiyonlarının değerlendirilerek önlemlerin alınmasıdır. Sonra hızlıca laboratuvar testleri yapılarak hastanın kayıpları (kan-sıvı) yerine konulmalıdır. Eğer kanamanın nedeni aspirin gibi ilaçlar ise hemen kesilir. Kanama ülsere ya da damarsal lezyonlara bağlı ise endoskopik yöntemlerle kanama kontrol edilmeye çalışılır. Bu yöntemlerle kontrol edilemeyen kanamalarda hedefe yönelik ameliyat gerekli olabilir