Gastroözofageal reflü hastalığında doğru diyet nasıldır?

Gastroözofageal reflü hastalığı tanısı almışsanız ve buna bağlı şikayetleriniz varsa yediğiniz ve içtiğiniz bazı gıda ve içecekler, bunları tüketme miktarınız ve şekliniz bu şikayetlerin artmasını sağlayabilir. Bu nedenle bazı gıdaları daha az tüketmeniz ya da tamamen diyetinizden çıkarmanız gerekir. Yiyeceklerin miktarı ve zamanı değiştirerek reflüye ait şikayetler azaltılabilir. Ayrıca fazla kilolar karın içi basıncını arttırarak gastroözofageal reflü oluşumunu kolaylaştırabilir. Bu nedenle kilolu olanların kilo verdirici bir diyet uygulayarak fazla kilolarından kurtulması gastroözofageal reflü semptomlarının azalmasını sağlayabilir.

Reflü hastalığının kişide oluşturduğu şikayetler:

• Mideden başlayıp boğaza kadar devam eden göğüste yanma hissi en önemli bulgudur
• Bulantı ve kusma olmadan midedeki sıvı ve gıdalar hastanın ağzına gelebilir (regürjitasyon).
• Kalp nedenli olmayan göğüs ağrılarının en sık nedenlerindendir
• Boğazda şişlik ya a sanki bir yumru varmış gibi his oluşturur
• Hastalığın evresine bağlı olarak yenilen gıdaların mideye iletilmesinde güçlük olabilir (disfaji)
• Geri kaçan sıvının akciğerler de kaçmasıyla hastalarda geçmeyen öksürük oluşur.
• Asitli sıvının tahrişine bağlı olarak larenjit oluşabilir
• Akciğerle kaçan mide sıvısı solunum astım hastalığına neden olabilir. Eğer hastada astım varsa onun daha da kötüleşmesine neden olur
• Özellikle geceleri reflü ataklarına bağlı olarak uykunun sık sık kesilmesine bağlı düzensizlikler oluşur.

Reflü hastalığını şiddetlendiren faktörler

• Midenin bir kısmının göğüs boşluğuna doğru geçmesiyle oluşan hiatal herni reflü oluşmasına neden olan bir faktördür. Özellikle yemek borusu ve midenin birleştiği noktanın göğüs boşluğuna kaymış olması burada geri kaçışı önleyen kapakçık mekanizmasının bozulmasına neden olur.
• Bazı yiyecekler yemek borusunda asidin oluşturduğu tahrişi arttırarak şikayetlerin armasına neden olur. Özellikle asitli yiyecek ve içecekler tahriş yanında mide asidini de arttırarak semptomların artmasını sağlar. Bazı yiyecek ve içecekler de midenin kapakçık mekanizmasını etkileyerek geri kaçışı kolaylaştırır.
• Öğünlerde fazla yemek yiyerek midenin tamamen doldurulup şişirilmesi yine mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasına neden olmaktadır.
• Benzer şekilde tok karına uzanmak ya da yatmak kapakçık mekanizması bozulmuş kişilerde mide içeriğinin yemek borusuna geçmesine neden olmaktadır
• Şişman (obez) kişilerde karın içi basıncı artarak mide içeriğini özofaguza doğru itilmesini sağlar. Sıkı giyisiler ya da eğilerek yapılan işler de benzer şekilde mide asidinin yemek borusuna kaçışını kolaylaştırmaktadır
• Hamilelik te benzer mekanizma ile karın içi basıncının artmasını sağlayarak midenin sıkışmasına ve içindeki asidin yemek borusuna kaçmasına neden olabilmektedir.
• Sigara kullanmak aşağıdakilerden herhangi birini yaparak asit reflü hastalığına katkıda bulunabilir:
  • Yemek borusu ve midenin en iç kısmını döşeyen hücre tabakasına (mukoza) zarar verir
  • Boğazdaki kas reflekslerinin bozulmasını sağlar
  • Asit salgısını arttırır
  • Mide kapakçığındaki kas fonksiyonunun azalmasına neden olur
  • Asidin etkisini nötralize eden tükürük salgısını azaltır
• Alkol, çay, kahve, gazlı içecekler, çikolata, portakal ve limon gibi trunçgiller de hem asit salgısını arttırarak hem de yemek borusu ve mide mukozasına zarar vererek şikayetlerin artmasına neden olur.
• Bazı ilaçlarda yemek borusu ve mide mukozasında hasar oluşturarak, kapakçıkların çalışma düzenini bozarak ya da mide deki asit salgı mekanizması üzerine etki ederek semptomların artmasına neden olabilmektedir.
• İlaçlar, karın içi basınç artımı ya da mide çıkışında geçişi güçlendiren her hangi bir nedenle mide boşalması gecikirse hastalığı şiddeti artabilir.
• Sters hem yemek borusu ve mide mukoza direncini düşürerek hem de mide asit salgısını arttırarak etkili olmaktadır

Aşağıdaki yiyeceklerden kaçınmak, semptomların azalmasına yardımcı olabilir:

• Fazla yağlı gıdalar. Yağlı gıdalar midenin boşalmasını sağlayan kapakçık üzerine etki ederek mide de uzun süre kalırlar. Mide boşalmasındaki gecikme reflü semptomlarının artmasına neden olur.
• Domates, narenciye ve meyve suları. İçerdikleri asit medeniyle. Yemek borusundan geçerken hem de mide de asidi yükselterek yemek borusunda yanmaya neden olurlar.
• Çikolata ve nane: Mide kapakçığının gevşemesine neden olurlar. Bunun sonucu midedeki asit daha kolay yemek borusuna geçer.
• Kahve ve çay: etkisi iki şekilde olmaktadır. Mide kapakçığı üzerine etkiyle onun gevşemesini sağlayıp reflüye neden olur. Ayrıca mideden asit salgılanmasını sağlarlar
• Sarımsak, soğan ve baharatlar: Bunlarda mide kapakçığının sıkı kapanmasını engelleyerek reflüye ve dolayısıyla şikayetlerin artmasına neden olurlar.
• Gazlı içecekler: Midenin genişlemesine, mide kapakçığının açılmasına ve reflüye neden olurlar.
• Sigara ve alkol: Hem mide kapakçığının gevşemesini sağlayarak hem de mide de asit salınımını arttırarak semptomlara neden olurlar.
• Rafine tahıl ürünleri, çerezler cipsler: Benzer etkilerle reflü semptomlarının artmasına neden olurlar.
• Kızarmış, yağlı ve acı yiyecekler: Mide kapakçığının kapanmasını engelleyip mide boşalmasını geciktirirler.

Beslenme alışkanlıkları:

Beslenme alışkanlıklarının da gastroözofageal reflü semptomlarıyla yakından ilişkisi vardır.

• Daha sık öğün ve daha az miktarda yiyecek tüketme: Fazla miktarda tüketilen yiyecekler mide iç basıncını artırırı. Bunun sonucu mide kapakçığı gevşer ve mide içindekiler daha rahat yemek borusuna kaçar.
• Yavaş yemek yeme: Daha küçük lokmalar alınıp daha uzun süre çiğneyerek yeme hızının düşürülmesi midenin hızlıca genişlemesini engeller.
• Yemek yedikten sonra uzanmamak: Yemek yedikten sonra yaklaşık 3 saat kadar dik pozisyonda (sandalyede oturarak ya da ayakta) kalınırsa yer çekimi etkisiyle midedeki gıdalar ve asit yemek borusuna geri kaçmaz. Yatıldığında bu içeriğin yemek borusuna kaçması daha kolay olur.
• Acıkmadan yemek yenilmemeli: Acıkmadan, mide tam boşalmadan tekrar yemek yenirse mide içindeki basınç artar ve içerik geri kaçar.
• Sıkı giysilerden ve korseden kaçınmak: Sıkı giyişi ve karına takılan korseler karın içi basıncını arttırarak mide içeriğinin geri kaçmasına yardımcı olabilir.
• Sağlıklı bir kiloda kalmak: Aşırı kilolar karın içi basıncını arttırarak gastroözofageal reflü semptomlarına neden olur.

Gastroözofageal reflüsü olanlar için yaşam tarzı çözümleri

• Düzenli egzersiz ve sağlıklı bir kiloda
• Acıkmadan yemek
• Sıkı giyisiler ve korse kullanma
• Öğün sayısını arttır yemek miktarını azalt
• Yemeklerinizi oturur pozisyonda (masada) yiyin
• Yemekten sonra uzanma, eğilerek iş yapma (bulaşık makinasını doldurmak vb) en az 2-3 saat dik pozisyonda kal.
• Yeme ve içmeyi yatmadan 3 saat önce bırak
• Akşam yemeklerini mümkün olduğunca erken ye (saat 19:00 dan önce)
• Rafine, kızarmış, fazla yağlı gıdalardan uzak dur
• Tuzlu, acılı ve baharatlı gıdaları az tüket
• Kahve ve çayı az tüket
• Alkol ve sigaradan uzaklaş
• Asitli gıda ve içecekler kullanma
• Gazlı içecekler tüketme
• Soğan ve sarımsak şikayetleri arttırır
• Baş yukarıda olacak şekilde yat (Yatak başı takozlarla 15 cm kadar yükseltilmeli-yastıkla yükseltme çözüm değil)
• Kişisel duyarlılıklar olabilir. Şikayetleriniz arttıran yiyecek, içecek ve davranışlardan uzak kalın.